Jarðeðlissvið - jarðhræringar Heim - Forsíða sviðsins- Jarðeðlissvið - Jarðskjálftar- Eldgos - GPS - Óson - Órói - Þensla- Fréttir - Starfsmenn & póstur - English - webmaster@vedur.is

Hlaupórói vegna hlaups úr Grænalóni

Fyrir hádegi 11. ágúst 2002 varð vart við aukinn hátíðnióróa á jarðskjálftastöðvunum við Kálfafell og Fagurhólsmýri. Jarðskjálftar í óróanum eru staðsettir í vestanverðum Skeiðarárjökli. Óróinn stafar af hlaupi úr Grænalóni niður í ána Súlu og verður að líkindum til þegar vatnið er að brjóta sér farveg undir jöklinum. Skv. upplýsingum frá Vegagerðinni virðist hlaupið vera að ná hámarki um þessar mundir.

Órói í júlí og ágúst hugsanlega frá Skaftárkötlum í Vatnajökli

Óróakviður 9-11. júlí ættaðar frá Skaftárkötlum í Vatnajökli.

Á línuritunum hér fyrir neðan sjást óróakviður mældar á jarðskjálftastöðvunum  á Grímsfjalli, Kálfafelli, Skrokköldu og Snæbýli. Á línuritunum er tíðni og stefna jarðarhreyfingar sýnd. Svipaður órói hefur áður sést eftir Skaftárhlaup.Ekki er skýrt svo öruggt megi telja eðli  þessa óróa. Þetta tengist vafalaust þrýstiléttingu eftir að vatn er hlaupið úr kötlunum  og áður en jökullinn fergir svæðið aftur með sínum þunga. Hugsanlega tengist  þetta suðu (vatns) og hröðu uppstreymi efst í jarðskorpunni og nálægt mótum jökuls og jökulbotns,  og líklega einhverjum hreyfingum á kviku neðar. Sumir telja þetta endurspegla gos undir jökli.

Ragnar Stefánsson

Óróamynd 9. júlí 2002. Órói   frá kl. 20:05 - 20:10.
Óróamynd 10. júlí 2002. Órói um kl. 11:39 og kl 22.
Óróamynd 11. júlí 2002. Órói   frá því um kl. 08.

Óróahviður 9., 10. og 11. júli 2002

Ég vek athygli á óróahviðum sem komu fram á skjálftamælum 9. - 11. júlí. Þær sjást best á mæli í Vonarskarði, koma einnig fram á mælum á Grímsfjalli, Skrokköldu, Kálfafelli og víðar. Þessar hviður eru af sama tagi og þær sem komið hafa fram í lok Skaftárhlaupa undanfarin ár. Þær eru með lágri tíðni og minna mest á óróa sem fylgir eldgosum, t.d. í Gjálp 1996 og Grímsvötnum 1983 og 1998. Ef þið skoðið óróagröfin á vefsíðu VÍ sjást hviðurnar best á Grímsfjalli. Þær eru grænu línurnar sem sjást á milli bláu línanna. Bláa grafið sýnir hátíðniatburði, mest ísbresti, snjóflóð oþh. Gosórói sést best á græna línuritinu sem sýnir lægri tíðnir.

Kveðjur,
Páll Einarsson, Raunvísindastofnun Háskóla Íslands

Myndir af sigkötlum í Vatnajökli sem mynduðust við umbrotin 8. - 9. júlí 2002.
Sigketill við Pálsfjall_1
Sigketill við Pálsfjall_2
Horft frá Tungnaárjökli yfir Skaftá og Langasjó
Tungnaárjökull útfall
Vestari Skaftárketill 1
Vestari Skaftárketill 2
Vestari Skaftárketill 3
Vestari Skaftárketill 4

Frekari fréttir af sigkötlum í Vatnajökli 10. júlí 2002

Í útvarpinu í gærkvöldi var haft eftir mér að sigketillinn austur af  Pálsfjalli væri nýr. Það sem ég sagði var að sprungurnar á jaðri ketilsins virtust nýjar. Eins og kunnugt er eru katlar í Vatnajökli  staðbundnir yfir svæðum með auknu varmaflæði. Ályktun mín um aldur sprungnanna var byggð á athugunum gerðum í flugi yfir jökulinn í fyrrakvöld og aftur í gærkvöldi. Í seinna fluginu  tókum við eftir að dýpi ketilsins við Pálsfjall hafði aukist  dálítið frá því sem áður var. Í morgun voru flestar sprungurnar  huldar snjó, en þó var ketillin enn dýpri en í gær.
Í morgun kom einnig í ljós að jökulhlaupið úr Tungnaárjökli hafði minnkað og voru sumir farvegir frá í gær uppþornaðir.
Nokkur snjókoma hefur verið á jöklinum í nótt, sem gerði athuganir  á litlum jökulsprungum erfiðar, en þó sáust stórar sprungur í krapanum  í kringum vestari Skaftárketilinn (sjá mynd). Stærð og umfang sprungna  við ketilinn hefur aukist. Þó að hlaupið úr Tungnaárjökli sé í rénun,  mun það taka jökulinn einhvern tíma að jafna sig og má þess vegna búast  við aukinni sprungumyndun í kringum vestari Skaftárketilinn.  Flug yfir vestanverðan Vatnajökul var mjög erfitt vegna hvassviðris.

Matthew J. Roberts

Um breytingar á katli við Pálsfjall 10. júlí 2002

Eftir að hafa skoðað myndir Matthews betur á skárri skjá (er staddur í Kaupmannahöfn) þá er ljóst að ég var full fljótur á mér áðan. Þegar betur er að gáð sjást nokkrar fínar sprungur hægra megin neðarlega í katlinum á myndinni sem merkt er Pálsfjall 2. Þessar sprungur eru innan við eldri sprungurnar sem ég lýsti í fyrra skeyti. Þetta sýnir að eitthvað hefur lekið undan honum. Magnið er trúlega mjög lítið (kannski 100 þús. m3) en þarna hlýtur að hafa sigið um nokkra metra. Það eru athyglisverðar upplýsingar því mér er ekki kunnugt um að þetta hafi sést áður. Hugsanlegt er að þetta tengist Skaftárhlaupinu, að breytingar í vatnsþrýstingi og rennsli undir jöklinum samfara því hleypi út því vatni sem a.m.k. stundum safnast undir þennan ketil.

Með kveðju,
Magnús Tumi

Skjálftavirkni 10. júlí 2002.

Lítið hefur verið um skjálfta undir Mýrdalsjökli í nótt og frekar dregið úr skjálftatitringi undir Vatnajökli miðað við það sem verið hefur síðustu daga.
Hrina smáskjálfta hefur verið 15-20 km austan og suðaustan Grímseyjar frá því upp úr miðnætti, mest milli kl. 6 og 7 í morgun 2.3 á Richterkvarða.

Ragnar Stefánsson, 8994805 aðfararnótt 10. júlí.

Eftirfarandi setning var í skeyti sem ég sendi í gær (9. júlí)

"Matthew og Bretarnir sem hann er í slagtogi með fannst áberandi að hlaupið sé undir Tungnárjökli, sem sagt undir syðsta hluta Tungnárjökuls,rétt norður af Skaftárjökli, en vatnið fari síðan til suðurs út í Skaftá þegar það er komið undan jökuljaðrinum og telja að þarna sé um norðurfærslu að ræða á hlaupleiðinni, miðað við fyrri hlaup."
Ég vil koma því á framfæri að Oddur Sigurðsson, sem manna mest hefur fylgst með þessum hlaupum um langt skeið, hringdi og gerði við þetta athugasemd. Hann telur að ekki sé um norðurfærslu að ræða ef miðað er við fyrri hlaup almennt. Fleiri hafa bent á að í fréttinni sé líklega of mikið gert úr því að um norðurfærslu sé að ræða. Að gefnu tilefni skal það tekið skýrt fram að Matthew og Bretarnir voru alls ekki að tala um norðurfærslu sem gæti leitt til þess að hlaupið kæmi fram norðan Tungnárfjalla, t.d. í Tungnaá.

Ragnar Stefánsson

Breytingar á Vatnajökli 9. júlí 2002

Mattew Roberts, jöklafræðingur á Veðurstofunni, flaug með flugmanni frá Flugfélaginu Jórvík yfir Vatnajökul milli kl. 10-11 í morgun þriðjudag 9. júlí.Þeir sáu nýtt sig í vestari Skaftárkatlinum, 50-80 metra djúpt, og svolítið teygt úr honum í stefnu NNA-SSV. Staðsetning beint yfir katlinum var 64° og 29.517' N og 17° 36.553' V, sem er greinilega vestari og minni ketillinn. Þegar þeir nálguðust jökuljaðarinn fundu þeir megna  brennisteinsfýlu þannig að þeim  leið illa og hækkuðu flugið. Þeir mældu einnig staðsetningu VNV af Þórðarhyrnu, þar sem var ketill sem nýlega hafði sigið. Flugmaðurinn hafði líka flogið þarna yfir í gærkvöldi og sagði frá nýlegu sigi þar (nýleg hringbrot í katlinum). Þegar þeir flugu þarna yfir í morgun fannst flugmanninum ketillinn hafa sigið síðan í gær. Staðsetningin var 64° 17.496' N og 17° 40.206' sem er rétt hjá Pálsfjalli. Matthew og Bretarnir sem hann er í slagtogi með fannst áberandi að hlaupið sé undir Tungnárjökli, sem sagt undir syðsta hluta Tungnárjökuls,rétt norður af Skaftárjökli, en vatnið fari síðan til suðurs út í Skaftá þegar það er komið undan jökuljaðrinum og telja að þarna sé um norðurfærslu að ræða á hlaupleiðinni, miðað við fyrri hlaup. Þeir benda líka á að það hafi verið lítils háttar hlaup í Skeiðará undanfarna daga (jarðhitavatn í því). Það sést þó ekki í mælingum Vatnamælinga sem bendir til að það komi aðallega fram í einhverri einni lænu árinnar, og magnið það lítið miðað við heildarmagnið að það reiknist ekki inn í heildarmælingunni.

Ragnar Stefánsson

Ýmsar upplýsingar mánudaginn 8. júli, 2002.

Jarðskjálftavirkni eða óróakviður síðustu daga á jarðskjálftastöðinni á Grímsfjalli, má hugsanlega tengja við Skaftárhlaup sem hófst upp úr kl. 1 í nótt úr öðrum hvorum Skaftárkatlinum, Lokahrygg. Fáeinir smáskjálftar voru staðsettir á Lokahrygg í Vatnajökli 1. og 2. júlí. Á mælinum hefur hátíðniórói verið nokkuð mikill frá því 4-5 júlí, með hámark upp úr miðnætti 7 júlí. Slíkur hátíðniórói er að mestu samsettur úr litlum skjálftum, sem við þó höfum ekki getað staðsett. Líklegt er að uppruni þessa hátðnióróa hafi frekmur verið á Lokahyrgg eða nálægt Skaftárkötlum en undir Grímsvötnum. 3. og 4. júlí voru staðsettir nokkrir litlir jöklaskjálftar vestast í Skeiðarárjökli. Slíka skjálfta tengjum við t.d. við aukið vatnsstreymi undir skriðjöklum. Matthew Roberts sem staddur var í morgun við Súlu segir að þar hafi líklega komið smáhlaup á síðustu dögum. Þetta merkir hann af jökum á bökkum Súlu. Líklega tengjast jöklaskjálftarnir og vöxturinn í Súlu hlaupi úr Grænalóni, líklega 3-4. júlí.

Í nótt(8/7) kl. 5 og aftur um 8 í morgun urðu skjálftahrinur undir Mýrdalsjökli, mest nálægt miðbiki Kötluöskjunnar, stærð mest um 2 stig. Síðari hluta vetrar og í vor héldu smáskjálftar áfram undir vestanverðum Mýrdalsjökli, meira en verið hefur á síðustu áratugum , þegar (haust)skjálftarnir vestanvert hafa hætt að miklu leyti  nálægt áramótum. Það er líka athyglisvert að hrinurnar í nótt voru undir Kötlu. Segja má að þetta hafi byrjað í gær (7/7), en þá þegar var áberandi að skjálftarnir höfðu líka tilhneygingu til að vera undir miðbiki öskjunnar. Reyndar hefur verið lítils háttar aukning á smáskjálftavirkni undir Mýrdalsjökli síðustu viku, og jafnvel síðustu 2-3 vikur. Öll hefur þessi virkni í Mýrdalsjökli átt sér upptök á litlu dýpi, innan 2-3 kílómetra dýpi.

Það er of fljótt að draga miklar ályktanir um orsakir þessarar virkni sem hér er upp talin, eða reyna að spá í hugsanlegt orsakasamband. Mér fannst rétt að láta vita af þessu. Ég bið alla sem eru að skoða hluti á þessu svæði að láta vita í tölvupósti til myrdalur@vedur.is eða ragnar@vedur.is.

Ragnar Stefánsson.

Hlaup í Skaftá 8. júlí 2002

Hlaup er hafið í Skaftá. Fyrstu merki um hækkun vatnshæðar í Skaftá við Sveinstind sjást um kl. 01:20 í nótt. Svo vel vildi til að menn frá Vatnamælingum voru á staðnum, og urðu þeir þess varir í morgun áður en aðvörunargildum mælisins var náð. Ekki er vitað á þessari stundu, hvort um er að ræða hlaup úr minni eða stærri katlinum.

Kristinn Einarsson

Skjálftahrina við Grímsey 21. maí 2002.
Skjálfti af stærðinni 2.9 átti sér stað um 14 km NA af Grímsey klukkan 10:20 og annar af stærðinni 3.0 á Richter á sama stað klukkan 10:50.
Nokkur virkni er á þessu svæði sem stendur.
Hjörleifur Sveinbjörnsson
Jarðfræðingur

Skjálftahrina við Grímsey 9. maí 2002.
Um kl. 21:30 í gærkvöldi (9. maí) hófst jarðskjálfahrina um 11 km NA af Grímsey.
Virknin var mest frá því upp úr kl. 22 og fram til 8 í morgun. Alls hafa mælst um 100 skjálftar í hrinunni þeir stærstu um 2.5 á Richter. Innan við tugur  skjálfta náði stærð 2. Hrinan er nú mjög í rénun.
Steinunn S. Jakobsdóttir.

Smátitringur í Grímsvötnum og undir Skeiðarárjökli 14. apríl 2002.

Undanfarna daga hefur smátitringur farið vaxandi á jarðskjálftamælum Veðurstofunnar við Grímsvötn. Þetta endurspeglar hugsanlega vaxandi spennu í ís yfir Grímsvötnum og í útfalli þeirra. Þetta fór í ákveðið hámark nálægt miðnætti í gærkvöldi, laugardagskvöld,  en titringurinn er enn yfir venjulegum mörkum.
Í gær laugardaginn 13. apríl var svo líka tiltölulega mikið um smátitring á jarðskjálftastöð að Kálfafelli. Sá titringur á líklega upptök í Skeiðarárjökli, og hugsanalega tengdur aukinni ísspennu þar, vegna aukins rennslis.
Jarðskjálftamælingarnar gætu bent til þess að um sé að ræða aukið vatnsrennsli úr Grímsvötnum, undir Skeiðarárjökul. Hugsanlegt er að smáhlaup sé í gangi.
Mælingar Vatnamælinga sýna einnig aukið vatnsmagn í Skeiðará undanfarna daga og mælingar á leiðni gætu bent til hlaupvatns.
Þessar vísbendingar um hugsanlegt minni háttar hlaup eru nú til frekari skoðunar hjá Veðurstofu og Vatnamælingum.

Frá Jarðeðlissviði Veðurstofu Íslands.
Ragnar Stefánsson, 4663125, 8994805.

Jarðskjálfti í Henglinum 6. apríl 2002.

Í kvöld kl. 22:36 mældist skjálfti að stærð 3.1 með upptök undir  Skeggja í Henglinum. Nokkrir skjálftar hafa orðið á þessu svæði síðastliðinn  sólarhring, en þeir hafa flestir verið mjög smáir. Engin virkni er í gangi á svæðinu  þegar þetta er skrifað.

Steinunn S. Jakobsdóttir.

Skjálfti undir Vatnafjöllum 4. apríl 2002.

Í dag kl 17:45 mældist skjálfti með upptök undir Vatnafjöllum af stærð  2,8 á Richter.
Sjálfvirka úrvinnslan gaf stærð 2,9 - 3,0 sem þýðir að hann birtist í smátíma sem græn stjarna á kortinu á netinu og er sú stjarna ástæðan fyrir þessum  pósti!

Jarðskjálfti við Námaskarð (16. september 2001)

Steinunn S. Jakobsdóttir.

Vatnsborðslækkun í Kleifarvatni í kjölfar jarðskjálfta

Nú er talið að vatnsborðslækkunin í Kleifarvatni megi rekja til sprungna sem að opnast hafa í botni þess í Suðurlandsskjálftunum síðastliðið ár. Þetta er ekki í fyrsta skiptið sem þetta gerist.

Árið 1663 urðu jarðskjálftar á Reykjanesskaga sem að sögn síra Þorkels Arngrímssonar eyddu marga bæi fjær og nær. Kleifarvatn nálægt Krísuvík minnkaði, vatnið sogaðist svo í gjár neðanjarðar að nú varð fær vegur fram með því undir klettunum, en áður hafði vatnið náð 300 fet upp í hamrana

Heimild: Þorvaldur Thoroddsen 1905: Landskjálftar á Íslandi. II. Annað hefti af "Jarðskjálftar á Suðurlandi". Hið íslenzka bókmenntafélag. Kaupmannahöfn.

Þetta þýðir líklega að strandlínan hafi hörfað um 300 fet svipað og nú hefur gerst og gera má ráð fyrir að þessar breytingar gangi til baka.
Vigfús Eyjólfsson

Jarðskjálftar og órói á Torfajökulssvæðinu

Í nótt, um kl 05:30, 26. júlí 2001, hófst óróahviða á Torfajökulssvæðinu og stóð hún í u.þ.b. hálftíma. Óróinn sást vel á nálægustu mælum (skh, snb, mid, hvo, hau, skr, vat). Áður höfðu mælst nokkrir litlir skjálftar á svæðinu. Sá fyrsti í gær kl. 10:57 og var hann um 1 að stærð. Hviðan náði hámarki um kl. 05:40 og upp úr 05:40 fóru að greinast skjálftar í henni. Þrír skjálftar sem urðu undir lok hviðunnar hafa verið staðsettir. Sá stærsti þeirra var rúmlega 1. Tveir skjálftar hafa mælst þarna í morgun, en að öðru leyti er kyrrt á svæðinu.

Kort

Kristín S. Vogfjörð